Clara Bilbao

GAIKER Zentro Teknologikoak eta Formula Student Bizkaia taldeak prestakuntza, talentua eta enplegagarritasuna bultzatzeko hitzarmena sinatu dute.

Basque Research & Technology Alliance-ko (BRTA) kide den GAIKER Zentro Teknologikoak eta Formula Student Bizkaia taldeak lankidetza-hitzarmen bat sinatu dute, irakaskuntza-metodologia aktiboen bidez ikasleen prestakuntza, talentua eta enplegagarritasuna sustatzeko, batez ere proiektuetan oinarritutako ikaskuntzaren bidez.

Hitzarmen honen ondorioz, GAIKER Formula Student Bizkaiako laguntzaile, aholkulari tekniko eta prestatzaile izango da. Eta Europa mailan egiten diren Formula Student lehiaketetan parte hartzen laguntzeko materiala, saiakuntzak, aholkularitza eta instalazioak jarriko ditu haien eskura.

GAIKEReko Santiago Rementeriak (Zuzendari Nagusia) eta Formula Student Bizkaiako Javier Corralek (Faculty Advisor) azaroaren 20an sinatu zuten akordioa, eta urtebeteko iraupena izango du.

Formula Student Bizkaia

Formula Student Bizkaia Euskal Herriko Unibertsitatearen (UPV/EHU) eta Bilboko Ingeniaritza Eskolaren babespeko irabazi-asmorik gabeko irakaskuntza-proiektua da. Eserleku bakarreko Formula ibilgailuak diseinatuz eta fabrikatuz eta Europako beste unibertsitateekin lehiatuz, hainbat ingeniaritza-arlotan ikastea du helburu.

Proiektua Nazio Batuen 2030erako garapen jasangarriko helburuekin bat dator, eta Berrikuntzaren Euskal Agentziak (Innobasque) STEAM zigilua eman dio bokazioak sustatu eta bultzatzeagatik.

GAIKERen, prozesu, produktu edo zerbitzu baten jasangarritasunaren ikuspuntu integratua eta orokorra lortzen dugu, bizi-zikloaren jasangarritasunaren azterketaren bidez (Life Cycle Sustainability Assessment, LCSA).

Gure tresnak:

• Excel formatuko ad hoc tresnak
• Softwarea: SimaPro, Sphera LCA for Experts, OpenLCA, etc.
• Datu-baseak: Ecoinvent, Sphera, Environmental Footprint, PSILCA, etc.

Gainera, BZAren metodologia erabiltzen dugu produktuen/zerbitzuen ingurumen-ebaluazioa metodologia zehatzen arabera egiteko:

• Karbono-aztarna, ISO arauen arabera
• Ingurumen-aztarna, EBk proposatutako metodologiaren arabera
• BZA, ISO arauen eta erreferentziako EPD (Environmental Product Declaration) sistemen arabera (Environdec, IBU-EPD, etab.).

>> Gehiago jakiteko

Rafael Miguelek idatzitako artikulua – GAIKEReko Birziklapena eta Ekonomia zirkularraren merkatuko arduraduna – Jatorrizkoa ikusi

Litioa erregai fosilak uzteko eta energia garbietara pasatzeko funtsezko osagai gisa sailkatu du Europar Batasunak. Gero eta gailu elektroniko eta ibilgailu elektriko gehiagok erabiltzen dituzte litiozko bateriak; eta gailu horien kontsumoa handitzen ari denez, bateriak behar bezala kudeatu behar dira bizitza erabilgarriaren amaieran. Horretarako, modu arduratsuan birziklatu behar dira, eta bateriak dituzten materialak berreskuratu behar dira, ingurumenean duten eragina txikiagotzeko.

GAIKERen litio-ioizko baterien birziklatze-etapak hobetzeko eta garatzeko teknologiak eta prozesuak ikertzen eta garatzen ditugu.

1. Prozesu ezberdinak garatzen ditugu litio-ioizko bateriak eta kimika konplexuko beste bateria batzuk birziklatzeko pauso bakoitzerako.
2. Lehenengo etapan, bateriak deskargatu egiten ditugu, prozesua segurua izateko, ingurumena zaintzeko eta industriak eskatzen dituen prozesatze-ahalmena eta -denbora lortzeko.
3. Bateriak desmuntatzen ditugu eta elektrodoak ateratzen ditugu, black mass-a erauzi ahal izateko. Purutasun handiko black mas-ak lortzeko IE baterien hainbat hondakin-motak (moduluak, gelaxkak, ekoizpen-erreusak) mekanikoki (birrintzea eta bahetzea) eta fisikoki (ultrasoinuak) prozesatzen ditugu.
4. Black mass-a erauzi aurretik, bateria-katodoak automatikoki sailkatzeko elektrokimika bidezko prozesua garatzen ari gara. Horretarako, laser bidez induzitutako plasma-espektroskopia (LIBS) erabiliz lortutako informazio espektralari adimen artifizialeko teknikak aplikatzen dizkiogu. Hainbat bateria mota probatu ditugu (PAE, mugikorrak, IE), eta oso emaitza onak lortu ditugu.
5. Anodoaren eta katodoaren material aktiboa estaltzen duen itsasgarria kentzeko hainbat bide fisikoak probatu ditugu: kiskaltzea, errotore-errota bidezko ehotze kriogenikoa eta ultrasoinuak.
6. Anodoaren karbono frakzioa eta katodoaren Li oxido metalikoak nola bereizi ikertzen ari gara, ingurune lehorreko nahiz hezeko teknikak erabiliz. Hainbat aukera probatzen ditugu, batez ere teknika grabimetrikoak, eta ahalik eta galera txikiena duten oxido metalikoen kontzentrazioari ematen diogu lehentasuna.
7. Black mass-a erauzi ondoren, bateria birrintzetan dauden material motak bereizteko moduak aztertzen ditugu.
8. Black mass-eko material aktiboak berreskuratzen ditugu: Li, Co, Ni, Mn, etab. hidrometalurgiaren bidez, lixibiazio-, prezipitazio- eta kristalizazio-etapa selektiboak hobetuz.

Garapen horiei guztiei esker, GAIKERek ingurumena zaintzen duten eta ekonomikoki merezi duten irtenbideak eskaintzen dizkio industriari, bizitza erabilgarriaren amaieran baterien zirkulartasuna ziurtatzeko.

SUNRISE proiektu europarraren bidez, pertsonentzako eta ingurumenerako seguruagoak diren eta produktua egiteko lehen faseetatik hasita eta haren balio-bizitzaren amaierara arte jasangarriagoak diren material aurreratuak bultzatu nahi dira.

GAIKER Zentro Teknologikoa, Basque Research Technology Alliance – BRTAko kide, SUNRISE (Safe and Sustainable by Design: Integrated Approaches for Impact Assessment of Advanced Materials) proiektu europarrean parte hartzen duten 19 kideetako bat da.

SUNRISE Europar Batasunaren Horizon programaren barruan jarri da martxan, eta bere helburua material aurreratuek giza osasunean, ingurumenean, gizartean eta ekonomian duten eragina ebaluatzeko tresna bat datozen hiru urteetan garatzea da, horrela, material horien segurtasunari eta jasangarritasunari buruzko erabakiak hartzeko gai izateko, diseinutik hasita eta bizi zikloetan eta balio kateetan zehar.

Tresna hori erabilerraza den web-plataforma bat izango da, eta baita gida bat, SSbD estrategia (Segurtasuna eta jasangarritasuna diseinutik hasita) ezartzearen erronkak azaltzeko.

Material aurreratuak (AdMas) propietate hobetuak dituzten material berriak dira, eta berariaz diseinatzen dira erabilera berdina duten material konbentzionalek baino errendimendu handiagoa izateko (erresistentzia, iraunkortasun, arintasun… handiagoa).

Material horiek pertsonentzat eta ingurumenarentzat seguruagoak diren eta jasangarriagoak diren aztertzeko, ikerketa hau sortu da, eta GAIKER ingurumen segurtasuna eta giza osasuna ebaluatzeko bloke metodologikoak ezartzeaz (ebaluazio irizpideak, atalaseak, klaseak eta tresnak) arduratuko da batez ere. Helburu hori lortzeko, zentro teknologikoak, alde batetik, material aurreratuen segurtasuna ebaluatzeko in vitro ereduak erabil daitezkeen aztertuko du, eta, bestetik, Ikuspegi Berriko Metodologiak (NAM) eta Saiakuntza eta Ebaluazio Ikuspegi Integratuak (IATA) egokitu eta garatuko ditu, horiek AdMas-ek ingurumenerako eta giza osasunerako duten segurtasuna modu errentagarrian ebaluatzeko, animalien esperimentazioa saihestuz.

SUNRISEk Europar Batasunaren Horizon Europe ikerketa- eta berrikuntza-programaren finantzaketa jaso du, 10113732 zenbakiko dirulaguntza-hitzarmenaren bidez.  

Material konposatuen prozesaketa ikertzeko instalazio pilotuak ditugu. Transformazio-teknologia gehienak ditugu, materialak prozesuetara nola egokitzen diren probatzeko, horiek eskalatzeko eta prototipo eta erakusle funtzionalak laborategiko eskalan eta tamaina errealetan egiteko.

• Konposite termoplastikoen instalazio pilotua
• RTM eta infusio sentsoredunen instalazio pilotua
• SMC eta aurreinpregnatuen instalazio pilotua

>> Gehiago jakiteko

ECOLAJE proiektuak ESD materialen termokonformaziorako moldeak egiteko fabrikazio gehigarria erabiltzearen abantailetan sakontzen du, eta molde horiekin fabrikatutako ESD erretiluak birziklatzeko estrategiak ere ikertzen ditu.

GAIKER Zentro Teknologikoak, Basque Research & Technology Alliance – BRTAko kidea, ECOLAJE proiektuan parte hartzen du. Proiektu horren helburu nagusia ESD enbalajeen termokonformazioa optimizatzea da; horretarako, fabrikazio gehigarriaren bidez egindako moldeak eta zenbait birziklatze-estrategia erabiliko dira, bai eta industrian eta/edo erabilera ondoren sortzen den hondakin-materiala ere erabiliko da.

Termokonformazio teknikarekin edukiontziak edo enbalajeak egiteko proiektu batean, azkartasuna eta malgutasuna ere lortu nahi bada, oso erabilgarria da moldeak fabrikazio gehigarriaren bidez egitea. Teknologia horrekin, moldeei ezaugarri gehigarriak eman dakizkieke, hala nola hozte-kanalak eta gainazaleko testurak. Hala, egindako piezen kalitatea hobetuko da, eta ekoizpen-zikloaren denborak laburtuko dira.

ECOLAJE proiektuan, ESD materialez termokonformaziorako moldeak egiteko fabrikazio gehigarriak eskaintzen dituen abantailak ikertu nahi dira. Gero, produktu elektronikoak garraiatzeko erretiluak fabrikatzeko erabili nahi da metodo hori, haiek ukitzean eta garraiatzean deskarga elektrostatikorik eman ez dezaten, eta zirkuitu elektronikoak kaltetu ez daitezen. Era berean, ekonomia zirkularra bultzatu nahi da, alde batetik, ESD enbalajeak birziklatzeko estrategia ezberdinak ikertuz, eta, bestetik, erretilu horiek material birziklatuez eta kontsumo ondoko materialez fabrikatuz.

Ikerketa hori hainbat fasetan egiten da; lehenik eta behin, FDM materialak aztertzen dira, eta moldeak egiteko egokienak hautatzen dira. Ondoren, termokonformatuko diren piezen eskakizunak zehazten dira, horrela, haien narriadura egiaztatzeko eta aztertzeko prozedura definitzeko. Hurrengo faseetan, fabrikazio gehigarri bidez termokonformaziorako moldeen diseinua eta garapena eta haien baliozkotzea ikertzen dira, baita prozesu horren jasangarritasuna nola hobetu ere, ESD erretiluak birziklatzeko hainbat estrategia proposatuz eta pieza termokonformatuen narriadura funtzionala aztertuz, bereziki ESD propietatearen galera (gainazal-erresistibitatearen galera).

Azken jarduera horietan batez ere hartzen du parte GAIKERek, “Pieza termokonformatuetako ESD materialak birziklatzeko estrategiak” lan-paketearen buru dela. Lan-pakete horretan, zenbait birziklatze-estrategia ikertzen dira, eta horietako bakoitzean, fabrikatutako enbalajeen ESD propietateek izaten dituzten aldaketak aztertzen dira. Birziklatze-zikloak optimizatzeko estrategiarik onena ebaluatu nahi da, propietate funtzionalak galdu gabe (antiestatikotasuna).

Proiektu hori Eusko Jaurlaritzak finantzatzen du, arlo estrategikoetan elkarlaneko ikerketa sustatzeko ELKARTEK 2023 laguntza-programaren barruan. Proiektuan, GAIKERez gain (konposatu plastikoen garapenean, prozesaketan eta karakterizazioan aditua, eta birziklapenean eta ekonomia zirkularrean aditua), IKOR Technology Centre, S.L.k (proiektuaren buru) eta Nafarroako Unibertsitateko Ingeniaritza Eskolak (TECNUN) ere parte hartzen dute.

Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumen Sailak diruz lagundutako proiektua (ELKARTEK 2023 programa).